Brudnopis Filozoficzny - Lokajata/Ćarwaka

Główne postaci/twórcy:  Adi Shankara (VIII p.n.e.; autor Sarvasiddhantasamgrahy); Ajita Kesakambali (V-VI p.n.e.)

Okres powstania:  pierwsze założenia około VIII wieku p.n.e.; krystalizacja idei VI w p.n.e.; szkoła ta znika w XII wieku n.e. i do dziś nie wiemy, dlaczego.

Główna teza: Szkoła Ćarwaki przyjmuje, że percepcja jest jedynym źródłem wiedzy. Odrzuca ona istnienie duszy, życia pozagrobowego i bogów.

Główne pojęcia: 

Etymologia – Ćarwaka oznacza dosłownie „gładka mowa” (Cārvāka – cāru – zgodna, przyjemna, słodka, vāk – mowa); Lokajata oznacza „powszechność w świecie” (loka – świat, āyata – powszechność, powszechny).  Lokajata jest umieszczana w trzech głównych filozofiach logicznych – Jodze, Sankhji i właśnie Lokajata. Do 6 wieku nie była jednak pojmowana, jako filozofia materialistyczna, była częścią wiedzy Wedyjskiej i odnosiła się najprawdopodobniej do logiki lub debaty naukowej. Od szóstego wieku Lokajata została ściśle włączona do materialistycznej szkoły filozoficznej. Zamiennie stosuje się określenia Lokajata, Ćarwaka i Bārhaspatya.

Epistemologia – w sylogizmie, dwie przesłanki zawierają wspólny element, który nie występuje w konkluzji i jest uznawany za źródło wiedzy. Ćarwaka odrzuca wpływ elementu wspólnego, jako źródła wiedzy tylko, dlatego, że jest ono znane, zamiast ze względu na to, że istnieje. Nie możemy uznać, że skuteczne wnioskowanie może być niezawodnym źródłem wiedzy o świecie.

Metafizyka – na podstawie powyższego podejścia epistemologicznego, Ćarwaka odrzuca możliwość dochodzenia do prawd metafizycznych na podstawie logicznego wnioskowania. Sposób, w jaki umysł wykorzystuje wiedzę o czymś, by dzięki temu wywnioskować wiedzę o czymś innym nie jest oparte na percepcji tej drugiej rzeczy i nie może świadczyć o jej istnieniu czy prawdziwości. Dlatego Ćarwaka odrzuca koncepcje reinkarnacji, duszy, skuteczności religijnych rytuałów, innych światów, losu/przeznaczenia. Odrzuca także tłumaczenie naturalnych zjawisk przy pomocy nadnaturalnych przyczyn.

Świadomość i życie pozagrobowe – ciało zostało stworzone z czterech elementów (ogień, ziemia, woda i powietrze) zamiast pięciu (w klasycznym modelu z pierwiastkiem boskim, duszą) i świadomość jest wynikiem mieszania się tych elementów. Wszystkie cechy cielesne znajdują swoje źródło w samym ciele, nie w czynnikach poza fizycznych. Dla uwiarygodnienia swojej tezy, zwolennicy Lokajaty czeto cytowali Bryhadaranjakopaniszad:

Powstając z tych elementów,
Wiedza zostaje zniszczona
Gdy one zostają zniszczone –
Nie ma inteligencji po śmierci.

Przyjemność – nie ma nic złego w cielesnej, zmysłowej przyjemności. Ponieważ nie jest możliwe doznawanie przyjemności bez bólu, Ćarwaka zaleca cieszenie się z przyjemnych rzeczy i unikanie bólu. W odróżnieniu od innych filozofii tamtego okresu, Ćarwaka odrzuca unikanie przyjemności w obawie przed bólem i uważa takie rozumowanie za głupie.

Religia – odrzucenie życia pozagrobowego, reinkarnacji, religijnych rytuałów stawia tę szkołę w wyraźnej i stanowczej opozycji do systemów religijnych. Zwolennicy Lokajaty byli ekstremalnie krytyczni wobec hinduskich Wed uznając je za nieprawdziwe, sprzeczne i zawierające tautologię. Uważali je za zwykłe, wymyślone przez człowieka bajeczki, w dodatku niespójne.

Notatki do Brudnopisu:

Co tu dużo pisać…podoba mi się to podejście. Oczywiście są tutaj kwestie, które nie są spójne z naszą dzisiejszą wiedzą (doktryna czterech elementów), ale trudno oczekiwać od myślicieli funkcjonujących kilkaset lat przed nasza erą o wiedzy o atomach czy neurologii. Przewertowałem tez Internet i zauważyłem, że, mimo iż generalnie jest to teoretycznie martwa szkoła hinduskiej myśli, to nadal są grupy, które ja podtrzymują i nawet wskrzeszają. Dobrym przykładem jest strona cārvāka 4 india, która jest forum sekularyzmu i racjonalizmu. Co ciekawe, na stronie cytują samego Buddę, który wypowiedział słowa: „Nie wierz coś, tyko, dlatego, że ktoś Ci o tym powiedział lub że wynika to z tradycji, lub dlatego, że sobie to wyobraziłeś. Nie wierz w coś, co mówi Ci nauczyciel z szacunku dla nauczyciela. Lecz jeśli cokolwiek, po analizie i badaniu okaże się dobre i korzystne dla wszystkich istot – weź te przemyślenia, trzymaj się ich i traktuj jak przewodnika.”

Zatem, subiektywnie, daje tej filozofii pięć gwiazdek i na pewno zagłębie się w eseje na wyżej cytowanej stronie. Pewnie coś dla Was przetłumaczę J