Brudnopis Filozoficzny: Starożytny Egipt

Główne postaci/twórcy:  Imhotep, Hor‑Djed‑Ef, Kagemni i Ptah‑Hotep w Starym Królestwie (2686‑2181 p.n.e) są uznawani za twórców pierwszej tradycji filozoficznej w historii. Niebagatelna role odegrała też Pesehet, pierwsza kobieta-lekarz medycyny w historii. Żyła w czasach Czwartej i początku Piątej Dynastii (2584 lub 2465 p.n.e)

  

Okres powstania:  Okres Starego Królestwa Egiptu – pomiędzy 2686 a 2181 

Główna teza:     Budowanie krytycznej wiedzy o świecie, intelektualnej penetracji i głębi oraz umiar, skromność i pokora w dążeniu do wiedzy i perfekcji. Filozofia Starożytnego Egiptu charakteryzowała się pluralizmem, płynnością pojęć i otwartością na zmiany.

Główne pojęcia:

Istnienie – wszystkie czasowniki opisujące istnienie w egipskiej filozofii mają dynamiczną formę. Są czasownikami opisującym ruch i odnoszące się do czasu. Czasownik „wnn” (unen) w postaci hieroglifu jest przedstawiany, jako długouchy zając pustynny i oznacza „istnieć”, „być”. Pierwotnie mógł znaczyć „ruszać się”, „biegać”. By naprawdę istnieć, coś musi się poruszać lub biegać. Zatem nie ruszanie się, nie jest istnieniem. Oznacza to, ze istnienie odrzuca iluzję, złudzenie i zwykłe wrażenia. Istnienie jest dynamiką bytu. Synteza odpoczynku (hotep) i ruchu (shemet) jest całością „bycia” i jest niezmienne i niezniszczalne jak boskie życie. Koncepcja „istnienia” jest bardzo blisko pojęcia „wieczności”, co oznacza bycie w taki sposób, by możliwie zbliżyć się do tego, co jest idealne (nefer). Istnienie, absolutne lub relatywne jest zawsze procesem dynamicznym.

Wszechświat – kosmologia Egiptu jest skoncentrowana na słońcu i kosmosie. NA początku bóg-słońce Ra-Atum wyłonił się z pierwotnych wód (nun) dzięki własnej mocy samorozwoju. Bóg-słońce stał się Shu (wiatr) i Te jnut, pierwsza kobietą. Z nich zrodzili się Geb, bóg-ziemia i Nut, bogini nieba, których synami byli dwaj bracia – Ozyrys i Set oraz siostry Izis i Nephytys. Ozyrys i Izis spłodzili Horusa, boskiego sokoła dynastii. Maat, bogini Prawdy i Prawości, była córką Ra (sat-Ra). Koncepcje prawdy i prawości maja stałe miejsce w przemyśleniach odnośnie bóstwa solarnego – Aton. Hathor, bogini piękna, miłości, tańca i muzyki, była „okiem Ra”.

W filozofii, te elementy mitów i kosmogonii zawierają podstawowe pomysły odnośnie świata.

Starożytna filozofia egipska nie zna pojęcia chaosu, jako początku wszystkiego, pierwotnego nieładu.

Nun, pierwotna woda, jest bogiem i pierwszym elementem, który istniał zanim nawet powstał Ra, jako źródło życia i rozumu.

Wszechświat nie posiada granic, ponieważ zawiera się w sobie. Jest swoim własnym limitem.

Wszechświat jest nieskończoną totalnością. Jako, że zawiera sam siebie i jest kompletny jest totalny.

Logika – Egipcjanie używali logiki, jako narzędzia do precyzyjnego konstruowania i rozwoju ich matematyki. W geometrii, czyli w matematyce właściwości, pomiarów i relacji punktów, linii, kątów, powierzchni figur i brył – wszystkie problemy były układane w jasny i zwięzły sposób. Podstawowa struktura problemu zawsze zawierała następujące części:

1. tep – Zadany Problem. Precyzyjnie określony problem do rozwiązania wraz z przykładami.

2. mi died en. Ek – Stan Definicji. Tutaj wszystkie pojęcia z pierwszego punktu zostają rozbite na pierwsze elementy i dokładnie wyjaśnione w celu precyzyjnego postawienia problemu.

3. iret mi kheper – Procedura Sprawdzająca. W tym momencie wszystkie założenia są sprawdzane pod kątem prawdziwości, na podstawie rozumowej analizy z danych wejściowych.

4. rekhet. Ef pw – Rozwiązanie. To jest wiedza znaleziona i odkryta b z jasnością i pewnością. Rozwiązanie musi być znalezione i prawdziwe bez żadnych wątpliwości. Student pokazał, że ma wiedze i umiejętności by zrobić coś prawidłowo. Rozwiązanie jest wyraźne i oczywiste, dzięki demonstracji poprzez procedurę logiczną.

5. seshemet, seshemet – Analiza Dowodu. Teraz przeglądamy całość procesu, wszystkie założenia i reguły by przetestować prawidłowość Rozwiązania. Taki logiczny dowód zawsze prowadzi do konceptualnej generalizacji. (Egipcjanie znali jednak techniki indukcyjnego kształtowania koncepcji.)

6. gemi. Ek nefer – Konkluzja. Jeśli jesteś w stanie coś zrobić i robisz to prawidłowo, znaczy to, ze zrobiłeś to tak jak należało to zrobić. Osiągnięcie logicznej konkluzji, wytrzymującej krytyczną kontrolę jest osiągnięciem w sztuce dedukcji. Na tym etapie tez wyklucza się niespójności i samo zaprzeczenia, które nie mogą się znajdować ani w Rozwiązaniu, ani w Konkluzji.

Kreacja, jako Ewolucja – powstawanie wszystkiego od pierwotnego elementu jest naturalnym procesem, w którym cos zmienia się w cos innego, bardziej złożonego lub lepszego.

Kreacja, jako fizyczna emanacja boskości – kreacja jest aktem myśli, który wnika w serce boga oraz w rozkazującą wypowiedź (słowo), które przywołuje myśl do rzeczywistości.

Nieśmiertelność – według egipskich koncepcji wszystko jest w ruchu – bogowie i boginie, ludzie, natura i świat. Całość istnienia to transformacja i „stawanie się” w czasie i przestrzeni. Z tego, wprost i po raz pierwszy precyzyjnie zostaje sformułowana koncepcja życia po śmierci, nieśmiertelności duszy i reanimacji ciała. Dla Egipcjan, śmierć była procesem samoświadomości, w której ludzie zyskują identyfikację z bogami, których reakcja może zostać zsumowana do zadania – „Jeden z nas przychodzi do nas” (Teksty Piramid, piramida Mer-en-Ra, Szósta Dynastia)

Problem „zła” – Zło pochodzi wyłącznie od ludzi. Nie jest boską zasadą. Ludzie potrafią rozróżnić dobro od zła dzięki świadomości, która jest źródłem humanizmu, prawości i mądrości. Ludzie są zdolni zarówno do współczucia i wybaczenia jak i czynienia zła i bycia zawstydzonymi. Płomień świecy zależy od tego jak i z czego świeca został wykonana. Jeśli człowiek jest świecą, to jego płomień, czyli emanacja duszy, zależy od tego, z jakiego łoju została wykonana świeca. Dlatego edukacja jest konieczna.

Elastyczność – odpowiedzi na filozoficzne pytania w starożytnym Egipcie były elastyczne. Zgodnie z doktryną o dynamizmie istnienia. Zamiast dawać definitywne odpowiedzi, filozofia egipska była pluralistyczna i kilka różnych wyjaśnień pochodzenia świata mogło być traktowanych, jako prawdziwe.

Pragmatyzm – filozofia ta była pragmatyczna. Odnosiła się do zdarzeń z prawdziwego życia bez odwoływania się do odgórnych, generalnych praw. Starsi przekazywali młodszym wiedzę o wydarzeniach, jakie mogą spotkać ich w życiu, nie suche formułki dotyczące abstrakcyjnych koncepcji.

Emocje – Egipcjanie rozpoznawali potęgę emocji, jednak odradzali ich manifestacji. Ideałem był cichy człowiek, który zanim coś zrobił, hamował emocje. Przeciwieństwem był impulsywny człowiek, który działał pod wpływem emocji.

Notatki do Brudnopisu: Jeśli pominiemy kwestie mityczne – kosmologie, panteon bóstw i cały ten cyrk z życiem pozagrobowym, to na serio jest to całkiem zacny zestaw koncepcji. Rozumowe i logiczne podejście do problemów, nacisk na edukację, elastyczność koncepcji, pluralizm i pragmatyczne podejście do emocji sprawiają, ze patrzę bardzo przychylnym okiem na te tradycję filozoficzną.

Właśnie za logikę, podejście do emocji oraz elastyczność i pluralizm – daje pełne i zasłużone trzy gwiazdki!